Description
Cortisol is een hormoon dat aangemaakt wordt door de bijnieren en bekend staat als het hormoon dat er voor zorgt dat wij kunnen omgaan met stress. Een gebrek aan cortisol wordt alleen behandeld in het geval van bijnierinsufficiëntie, een ernstige en mogelijk levensbedreigende aandoening.
In de complementaire geneeskunde spreekt men vaak van bijnieruitputting of een bijnier onderfunctie (adrenal fatigue syndrome). Dit is een vorm van vermoeidheid die veroorzaakt wordt door een matige bijnierwerking en een verminderde aanmaak van cortisol als gevolg van chronische fysieke, mentale of emotionele stress. Het stress-regulatie systeem schiet ook te hulp bij vele andere reacties zoals allergie. Bij chronische allergische reacties(leaky gut) kan dus ook gemakkelijk een bijnieronderfunctie ontstaan. Deze wordt aangeduid als allergic fatique syndrome. Het is geen medische aandoening maar een symptoom bijziekte beelden zoals chronisch vermoeidheidssyndroom, fibromyalgie of burn-out.
De productie van cortisol vertoont een dag-nacht ritme. Om te onderzoeken of de bijnier goed functioneert verzamel je drie speekselmonsters gedurende één dag op drie verschillende tijdstippen die op cortisol worden onderzocht. Bij een verschuiving van het dag-nacht ritme kan men toevallig dan toch heel normale waarden vinden, terwijl het hele patroon enkele uren verschoven is en er toch sprake is van een onderfunctie. Een gebrek aan cortisol (hypocortisolisme) wordt in verband gebracht met vermoeidheid, spierzwakte, gewrichtspijnen, infectiegevoeligheid, auto-immuniteit, allergie en depressies. Veel van deze symptomen treft men aan bij chronische vermoeidheid, fibromyalgie en burn-out. Volgens sommige onderzoekers is chronisch vermoeidheidssyndroom een vorm van bijnierinsufficiëntie.
Een gebrek aan cortisol die niet het gevolg is van bijnierinsufficiëntie (waarbij de bijnieren echt niet meer in staat zijn om cortisol aan te maken) noemt men relatieve of reactieve hypocortisolisme. Hoewel de werking van de bijnieren belangrijk is voor de aanmaak van cortisol, zijn de bijnieren niet altijd het probleem bij relatief hypocortisolisme.
De stressrespons is enorm complex en wordt niet alleen gereguleerd door de bijnieren. Bovendien is er niet altijd een gebrek aan cortisol, maar kan het lichaam ook ongevoelig worden voor cortisol (cortisolresistentie).
Omdat de aanmaak, de uitscheiding en de activiteit van cortisol afhankelijk zijn van veel verschillende factoren, is het toedienen van corticosteroïden niet altijd de juist aanpak. (tenzij bij echte bijnierinsufficiëntie). Het is geen kwestie van cortisol verhogen of verlagen (pseudo …), of alleen de werking van de bijnieren ondersteunen, maar van het herstellen van de stressrespons (de hypothalamus-hypofyse-bijnier as), zodat het lichaam opnieuw in staat is om de aanmaak en de activiteit van cortisol af te stellen op de behoeften van dat moment. Vreemd genoeg reageren veel patiënten opmerkelijk op zeer geringe hoeveelheden hydrocort (5-10 mg) met een sterke verbetering van de stress-respons. Na enkele weken blijft deze verbetering manifest. Hetzelfde kan men bereiken met (hormoonvrije) bijnierextracten van (neonatale) kalveren.
